راه‌اندازی رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان

بازگشت ۳۷۰۰ ایرانی از دانشگاه‌های اروپا و آمریکا به کشور

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان از راه‌اندازی رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان در آینده نزدیک با چهار ماموریت رسیدگی به حوزه معیشت، اشتغال، تحصیل و مهاجرت و بر مبنای همکاری‌های بین دستگاهی خبر داد

مساله مهاجرت و کوچ نخبگان و استعدادهای برتر از ایران به طورحتم یکی از مسائل مهم کشور است که به خصوص در یک دهه اخیر و همزمان با توسعه زیست بوم نوآوری و فناوری کشور، همواره در محافل مختلف دانشگاهی مورد بحث و منازعه بین کارشناسان حوزه های مختلف بوده است. هرچند سخنان برخی نخبگان مبنی بر وجود دلالان و واسطه هایی از سایر کشورها از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس که بسیار آزادانه با پیشنهادات وسوسه انگیز برخی از مخترعان، نخبگان و مبتکران را به مهاجرت ترغیب و آنها را راهی این کشورها می کنند، این مساله را تا حدودی تایید می کند اما متاسفانه به علت نبود یک مرکز مناسب سنجش وضعیت رصد و پایش نخبگان به منظور تهیه آمار صحیح، این موضوع همواره با حدس و گمان و البته گاه با ارائه آمارهای غیررسمی همراه بوده است. بر همین اساس و به دنبال استفاده از تیترهای زرد و گزنده در حوزه مهاجرت نخبگان توسط برخی رسانه ها که بیشتر با هدف تحریک حساسیت و افزایش احتمالی مخاطبان و فضاسازی سیاسی و به هم زدن جو روانی جامعه انجام می شود، بنیاد ملی نخبگان درصدد ایجاد و راه اندازی رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان برآمد. نتیجه اقدامات چندین ماهه بنیاد ملی نخبگان در راه اندازی رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان را از قائم مقام این مجموعه جویا شده ایم. سیدسلمان سیدافقهی، با بیان اینکه ماموریت راه اندازی رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان طبق مصوبه هیات امنای بنیاد ملی نخبگان در سال ۱۴۰۱ به این مجموعه سپرده شده است، افزود: البته این ماموریت در مصوبه اسفندماه ۱۴۰۱ هیات وزیران به موارد دیگری نیز توسعه یافت. وی افزود: مجموعه رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان علاوه بر ماموریت رصد مهاجرت استعدادهای برتر کشور، چندین وظیفه و ماموریت دیگر از جمله رسیدگی به حوزه معیشت، اشتغال، تحصیل و بیمه نخبگان را بر اساس همکاری های بین دستگاهی برعهده خواهد داشت. قائم مقام بنیاد ملی نخبگان در ادامه، تنها مانع راه اندازی رصدخانه مهاجرت ملی نخبگان را همکاری نکردن برخی دستگاه های مربوطه برای دراختیار قرار دادن داده ها و اطلاعات قابل اطمینان و صحیح به بنیاد ملی نخبگان اعلام کرد. سیدافقهی در عین حال تصریح کرد: البته با پیگیری های انجام شده از دفتر رییس جمهور برای ایجاد رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان به نتایج خوبی رسیده ایم و با ابلاغ آیت الله رئیسی به زودی رصدخانه به معنای واقعی و جدید برپایه اطلاعات جامع راه اندازی می شود. وی گفت: هم اکنون به دلیل اینکه اخذ داده ها توسط بنیاد ملی نخبگان به صورت منظم و دوره ای نیازمند سازوکار بالادستی است و هنوز به نتیجه نهایی نرسیده ایم، درحال پیگیری برای اجرایی کردن سازوکارهای مربوطه هستیم تا دستگاه ها ملزم به همکاری شوند و در این صورت می توانیم در حوزه های مختلف ماموریتی وظیفه خود را به شکل مناسب انجام دهیم.

در همین زمینه معاون توسعه روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری از بازگشت ۳۷۰۰ نفر از نخبگان و متخصصان ایرانی در قالب پروژه «کانکت» به کشور خبر داد. سید علی حسینی با اشاره به پلتفرم کانکت و ارتباط با نخبگان ایرانی خارج از کشور گفت: این برنامه از سال ۱۳۹۵ با هدف رفع چالشهای اساسی عنوان شده توسط متخصصان ایرانی علاقه مند به همکاری با کشور از جمله عدم وجود یک مکانیزم مشخص جهت ایجاد ارتباط با مؤسسات و مراکز منتخب علمی و فناوری، عدم آشنایی با وضعیت علمی و فناوری کشور در حوزه تخصصی، فرآیند زمان‌بر تأیید مدارک و جذب در دانشگاه‌ها و مشکلات معیشتی و مسئله سربازی طراحی و اجرا شده و توانسته است پل ارتباطی میان متخصصان و دانشمندان ایرانی خارج از کشور با مرکز علمی و فناوری شامل برترین شرکتهای فناور، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پارکهای فناوری و شرکتهای فناور داخلی شود. معاون توسعه روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری افزود: این پلتفرم در وهله نخست به دنبال افزایش تردد متخصصین و دانشمندان ایرانی و ارتباطات خارج از کشور با تمرکز بر روی فارغ‌التحصیلان ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا و ارائه تصویر واقعی از وضعیت کشور در حوزه‌های علمی و فناوری برای ان ها بوده و در مرحله بعد جهت ترغیب متخصصان ایرانی و همچنین تسهیل شرایط تردد آنها با کمک شبکه‌های تخصصی و استفاده از فرصت حضور متخصصان در کشور اجرا شده است. حسینی ادامه داد: نکته مهم در فراهم کردن شرایط تردد نخبگان، افزایش میزان تعهد این افراد در هر بار حضور خود در کشور جهت مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با حوزه علم و فناوری است. هدف ایجاد وابستگی و احساس مسئولیت در نخبگان ایرانی نسبت به کشور است که باید مرحله به مرحله و با القای حس تاثیرگذار بودنشان در حوزه تخصصی خود ایجاد شود. ضمن اینکه حضور موفق هر یک از این افراد در کشور باعث می‌شود تا بعد از بازگشت به کشور محل اقامت به‌عنوان یک مبلغ، طیف وسیعی از همتایان ایرانی خود را بصورت دهان به دهان تشویق به تردد و حضور در کشور کنند. وی به برخی از پیامدها و اثرات کلان برنامه کانکت اشاره کرد و گفت:در طول اجرای برنامه و به واسطه همکاری‌های شکل گرفته، پیامدهای ارزشمندی در فضای علمی و فناورانه در داخل کشور و همچنین ارتباطات علمی – فناورانه بین‌المللی رخ داده است که از جمله می‌توان به مشارکت فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های برتر دنیا (همچون MIT، استنفورد، کمبریج، هاروارد، برکلی، ایلینوی، امپریال کالج، پرینستون، میشیگان، ملی سنگاپور، EPFL سوئیس، و…) در برنامه و دستیابی به دستاوردهای ویژه نظیر انتقال دانش و فناوری، تولید محصول کاربردی، ثبت پتنت، تعریف پروژه‌های ارتباط دانشگاه و صنعت، صادرات محصولات، جذب اعتبار پژوهشی بین‌المللی، تحقیق مشترک بین‌المللی و انتشار دستاوردهای پژوهشی در مجلات معتبر بین‌المللی در طول همکاری‌های شکل‌گرفته اشاره کرد. معاون توسعه روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با اشاره به همکاری و ارائه خدمت ۹ هزار نفر از نخبگان ایرانی خارج از کشور به واسطه پلتفرم کانکت گفت: در قالب این برنامه ۹ مدل همکاری اعم از فرصت مطالعاتی، استاد مدعو، تأسیس شرکت، نظام وظیفه تخصصی و ۲ حمایت دیگر با همکاری بنیاد ملی نخبگان یعنی جذب و استخدام به عنوان هیأت علمی و دیگری تسهیلات وام مسکن تعریف شده است. حسینی در ادامه اعلام کرد که از این ۹ هزار نفر، ۳ هزار و ۷۰۰ نفر در کشور ماندگار شدند. افرادی که به واسطه برنامه کانکت در ایران پروژه‌ای برای ان ها تعریف شد، به ترتیب عمدتاً از کشورهای آمریکا، کانادا و بعد اروپا (آلمان، سوئیس، سوئد و نروژ) بوده‌اند.