بهترین راه برای تفکر درمورد ساختار دانش، درک سیکل زندگی آن است، فرایندهایی که توسط آن دانش ایجاد شده، توزیع گشته و بکار گرفته شود. اگرچه اندیشمندان مختلف مراحل متعدد و مختلفی را در این باره بیان کرده اند، اما در اینجا سیکل سه مرحله‌ای دانش، ارائه می‌شود.
بهترین راه برای تفکر درمورد ساختار دانش، درک سیکل زندگی آن است، فرایندهایی که توسط آن دانش ایجاد شده، توزیع گشته و بکار گرفته شود. اگرچه اندیشمندان مختلف مراحل متعدد و مختلفی را در این باره بیان کرده اند، اما در اینجا سیکل سه مرحله‌ای دانش نشان داده می‌شود.
• خلق دانش. خلق دانش معمولا در قالب فرایندی پیچیده و غیرقابل مدیریت دیده می‌شود. در حالی که، آرزوی بسیاری از سازمان‌ها، پشتیباتی این فرایند خاص است، و تلاش بسیاری در زمینه انتقال دانش صورت گرفته است تا این آزادی را برای کارکنان به وجود بیاورد که امکان خلاقیت بیشتری داشته باشند. دانش سازمان‌ها نیز از خلق دانش، محدود به برخی جنبه‌های محدود است.
فرایند خلق دانش می‌تواند بوسیله سیستم‌های مدیریت دانش مانند ابزارهای همکاری و شبکه‌های متخصصان صورت گیرد که برای مرتبط کردن افرادی که ممکن است علاقه‌ای مشترک در رابطه با یک ایده در حال پیدایش داشته باشند بسیار مفید است.
انجمن‌های مباحثه نیز به عنوان ابزاری مفید برای یافتن ایده‌ها و نظرات افراد مختلف بکار گرفته می‌شوند.
• توزیع دانش. همان طور که در جدول زیر دیده می‌شود، نگرش‌های متعددی برای جمع‌آوری دانش وجود دارد. با وجود این تعداد نگرش مختلف، حتی اگر شرکت ها زمان زیادی را صرف کدگذاری دانش کرده و آن را در دسترس کارکنان دیگر قرار دهند، به این معنی نیست که دانش به طور صحیح تفسیر شده یا ارزشگذاری مناسبی روی آن صورت می‌گیرد. در حال حاضر حجم بالایی از اطلاعات و اسناد و مدارک در بایگانی‌های شرکت ها وجود دارد که زمان مصرف آنها گذشته است. در واقع آنچه که در توزیع دانش مهم است این است که تنها یکسری دیدگاه‌ها و ارزشمند و قابل دسترس را تولید کنند تا به راحتی به دیگران نیز قابل انتقال باشد.
|
دسته |
نمونه |
نوع |
نتایج |
|
مصاحبه |
|
مستقیم |
|
|
مطالعه موردی |
|
مستقیم |
|
|
انتقاد |
|
مستقیم |
|
|
ایفای نقش |
|
غیر مستقیم |
|
|
مشابه سازی |
|
مستقیم |
|
|
مشاهده |
|
- |
|
|
اهداف مرتبط |
|
مستقیم |
|
|
تجزیه و تحلیل اسناد |
|
معمولاً غیر مستقیم |
|
|
تجزیه و تحلیل شبکه اجتماعی ایمیل |
|
مستقیم و غیر مستقیم |
- |
با ارزش‌ترین نوع انتقال یا تبادل دانش، تعامل دو سویه است که بـه هنگـام صـحبت و جلسات فردی و گروهی با همکاران اتفاق می‌افتد. شکل‌زیر، ابزارهای انتقـال دانـش را نشان می‌دهد که بر حسب میزان اشتراک‌گذاری دانش رتبه‌بندی شده‌اند.
همچنین، برخی روش‌های تبادل دانش در ادامه معرفی می‌گردد:
١. فرستادن یا قرار دادن دانش در محلی خاص. با استفاده از شبکه‌های الکترونیکی برای مصرف‌کنندگان احتمالی و بالقوه و در قالب تکه‌های کوچک یا اسناد طولانی میسر است، و هر اندازه سازمان از تکنولوژی بیشتری برخوردار باشد، به طور مؤثرتری می‌تواند در این رابطه عمل کند.
٢. به اشتراک گذاشتن دانش. به معنی در دسترس گذاشتن اطلاعات و دانش جهت استفاده تک‌تک افراد است. این کار می‌تواند از طریق اسناد در کتابخانه یا محل نگهداری اسناد دانشی صورت گیرد. در این روش که انتقال توسط فرد به اسناد نیز نامیده می‌شود، کارکنان متخصص که از دانش و مهارت ویژه‌ای در حوزه شغلی مشخصی برخوردارند، اطلاعات و دانش خود را به پایگاه یا سیستم دانش جمعی در قالب اسناد منتقل می‌کنند که در هر زمان می‌تواند در دسترس‌دیگر کارکنان قرار گیرد.
این راهبرد مستلزم دو چیز است: اول ایجاد سیستم الکترونیکی برای جمع آوری و توزیع دانش مدون و دوم در نظر گرفتن پاداش برای کسانی که در تجهیز پایگاه دانش از نظر محتوایی، مشارکت می‌کنند.
3. انتقال دانش به صورت رو در رو. انتقال دانش به صورت رودررو، هم اشاره به انتقال رودررو دانش در درون گروه غیررسمی دارد و هم به زمینه‌های آموزش ضمن خدمت به صورت سازمان یافته تأکید دارد. اولی سطحی را برای انتقال دانش تلویحی از طریق تصریح نمودن آن توسط خود فرد انتقال‌دهنده به‌وجود می‌آورد و دومی ابزار و بسترهایی را برای انتقال دانش به یک روش سازمان یافته و سیستماتیک فراهم می‌آورد.
زمان مورد نیاز برای تبادل دانش، یا مدت زمانی که حذف می‌شود که اطلاعات از یک نقطه به نقطه ای دیگر منتقل شود، یکی از معیارهای مهم در موفقیت حلقه تبادل دانش در چرخه مدیریت دانش محسوب می‌شود. در اغلب موارد، هر قدر زمان انتقال کوتاه‌تر باشد، قابلیت استفاده و به کار بستن دانش منتقل شده افزایش می‌یابد.
4. بکارگیری دانش. یکی از چالش‌های اصلی مرتبط با بکارگیری دانش این حقیقت است که دانش با استفاده کاربران، فرایندهای کاری، و تغییرات محیط سازمانی، تغییر کرده و تکامل می‌یابد. لذا تمامی نقشها و ساختارهای سازمانی باید این تغییرات مداوم را مدنظر قرار داده و تأثیر محیط را بر آن نادیده نگیرند. از دیگر نکاتی که در بکارگیری دانش باید مدنظر قرار داد این است که در برخی مواقع دانشی که در دسترس کارکنان است، دانشی است که به اندازه لازم مرتبط با مسئله پیش‌رو نیست و باید همیشه براین نکته تأکید داشت که دسترسی کارکنان به دانش به اندازه‌ای مهیا باشد که زمینه را برای بکارگیری به موقع دانش فراهم کند.
5. منشاء چرخه حیات دانش. فرآیند دانش، دانش تولید شده، مشوق مدیران به تصمیم‌گیری در جو آزاد سازمانی می گردد. چهارچوب چرخه حیات دانش قدرت سازمان‌دهی به مدیران در سازمان‌ها عطا می کند تا دانش را به توانش در عمل تبدیل نماید. اما مرز دانش بدون فضای باز و آزادی اندیشه از نفرها تجاوز نمی‌کند تا چه رسد به عمل تبدیل شود. به عبارت ساده‌تر دانش در محدوده‌ای زندانی شده، به حالت رکود و ایستا در می‌آید و مدیریت آن نیز در خلاء شکل نمی‌گیرد.
چرخه حیات دانش یک چهارچوب ادراکی است که دقت مدیران دانش را در چرخه زندگی دانش توسعه داده، همراه با درک حیات دانش، چرخه یادگیری سازمانی را درک و تجربه می نمایند، و به مفهوم و نقش پردازش دانش و دانش مدیریت پی می‌برند، چرخه زندگی دانش از چرخه یادگیری دانش ناشی شده و به آن بازخورد می دهد، چرخه‌های یادگیری سازمان و حیات دانش هر دو پایه پردازش دانش بوده و زمینه آنها در روانشناسی انسانی خواه فردی و خواه جمعی فراهم شده است. این آلترناتیو از مبانی دانش مدیریت به عنوان فرآیند و رشته مشخص محسوب می‌شود. چرخه یادگیری سازمانی سه مرحله را از هم متمایز نموده، عمل، کشف و انتخاب را همراه با مفهوم، تفسیر فعالیت‌ها، نظارت و ارزشیابی به وسیله مدیران را در پی دارد.
0 نظر